ÇOCUK SAĞLIĞI VE BESLENME

Çocuk diyetisyeni Şengül Üre 

1- Bebeklik  0-1 yaş dönemi beslenme

2- Küçük çocukluk dönemi ( 1-2 yaş )  beslenme

3- Okul öncesi ( 3-5 yaş )  beslenme 

4- Okul dönemi ( 6-11 yaş)  beslenme

5- Ergenlik  dönemi (11 -18 yaş  )  beslenme

6- Çeşitli durumlarda beslenme

        - Bebeklik çağı şişmanlık

        - Çocukluk çağı şişmanlık ve obezite

        - İştahsız çocuk

        - Kabızlık ve ishal durumunda beslenme

        - Spor yapan çocuklarda beslenme

        - Büyüme gelişme geriliği 

        - Gıda  alerjisi durumlarında beslenme 

        - Sınav dönemi beslenme 

 

 

 Çocuklarda beslenmenin önemi ve farkı yaş  dönümlerine göre değişir.

Yaş gruplarına göre beslenme sayfanın altındadır .

 

- 0-1 yaş beslenmesi (yenidoğanlarda )

- 2-5 yaş okul öncesi çocuklarda  beslenme

- 6-12 yaş okul çağı çocuklarda  beslenme

- 12-18 yaş  ergenlikde  beslenme 

   

  Bebeklik döneminde , başlayan doğru beslenme  uygulamaları   oyun çağı, okul öncesi, okul çağı, ve adölasan döneminde de sağlıklı bireyler,yetiştirmek adına çok önemlidir .  Çocuk doğduğunda süt verme döneminde anneler, muhakkak anne sütü vermelidirler. Doymuyorsa mama olabilir.

  Anne sütü değil de mamalarla  besleniyorsa, o çocuk ileride kilolu olacak demektir. 

Yani şişmanlığın tohumları henüz  gebelikte atılmaktadır. Hâmilelikte annelerin 8-10 kilodan fazla almaması gerekmektedir.   Bunun daha fazlası, çocuğun kilolu doğma ihtimalini artırır.

 

  Yetişkinlerde yağ hücrelerinin yalnızca çapı büyür ve biz şişmanlarız, ancak çocuklarda bu 

yağ hücrelerinin çapı değil, sayısı artmaktadır.    Bu ise daha tehlikelidir ve çocuklar obez olmadan tedbir alırsak, onların ileride şişman fertler olmalarını engellemiş  oluruz.

   

 

 

 0-1 YAŞ ÇOCUK DÖNEMİ  BESLENME

 

0-1  Yaş çocuğunun beslenme planı nasıl olmalıdır?

Bebek diyetisyeni Şengül Üre   

Bebek   0 - 4. Ay     

  

Sadece anne sütü almalıdır. Çocuk diyetisyeni Şengül Üre ;  Bebek  aylara göre büyümesi izlenerek anne sütü kullanılmalıdır. Çocuk beslenme uzmanı Şengül Üre  Anne bu dönemde beslenmesine mutlak çok özen göstermelidir.Eğer çeşitli nedenlerle Anne sütü yetmiyor veya çeşitli sağlık sorunları var ise mutlak doktor veya diyet uzmanınızın kontrolünde bebeğin ayına uygun süt formülleri kullanılmalıdır.   Geleneksel beslenme yöntemleri  bebeği gelişimini olumsuz etkileyeceği için uzak durulmalıdır.

 

4.ve 6. Ay     Anne sütü

   

Anne sütü var ise mutlaka devam edilmelidir.   Ancak anne sütü yok veya yetersiz ise Devam maması  kullanılabilinir.   Bunun yanı sıra doktorunuzun veya diyetisyeninizin  önerdiği meyve suyu, yoğurt ve sebze çorbası beslenme planına ilave edilebilir. (Her yeni ilave edilecek ek gıda birkaç gün ara ile ilave edilmeli  ve azar azar verilerek beslenmelidir.

Bebeğe çok miktarda çorba vb ek gıda vererek zorlama,  bu ürüne karşı tepki oluşturacak ve bebek diğer ek besinlere tepki gösterecektir.              

 

 7. Ay    Anne sütü

 

 Anne sütü var ise  mutlaka devam edilmeli.

- Yumurta sarısı

- Ekmek içi ,pirinç, Muhallebi ( Muhallebi hazırlarken süt kullanılmamalı  süt yerine su ile hazırlanan muhallebiye ocaktan indirip  ılıttıktan sonra devam maması ilave edilmelidi- -- -Meyve suyu

- Meyve püresi

- Yoğurt (Ev yapımı)

- Et- tavuk eti-balık eti

- Bitkisel yağlar

- Sebze püre veya sebze çorba

- Pekmez,

- Devam mamaları            

  

  bebeğin beslenme planına eklenmelidir.

 

 8. Ay     Anne sütü

 

 -  İyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeler)

 -  Tam yumurta veya pastorize peynir

 -  Tahıl-kurubaklagil ezmeleri

 -  Pekmez

 -  Yoğurt

 -  Devam mamaları

 

12. Ay    Anne sütü

 

 - Aile sofrasına oturtulup kendi deneyimlerine göre seçim   (ev yemekleri,dolmalar)

            

           

BEBEĞİN YETERLİ VE DENGELİ BESLENDİĞİNİ NASIL ANLAYABİLİRSİNİZ ?

      

Bebeğiniz sütünüz ile besleniyor ve düzenli uyuyor belli aralıklarla besleniyor ise sütünüz yeterli geliyordur.

Ancak aylık takiplerinde yeterli kilo almıyor  ve sık acıkıp sürekli huzursuz ise doktorunuz ile  bebek beslenme uzmanı mutlaka irtibata geçmeniz gerekir.

 

Eğer bebeğiniz:

 

0-6 aylık dönemde ayda  600 -1000 gr arasında 

 

6-12 aylık dönemde ise ayda  500 gr

 

alıyorsa yeterli ve dengeli beslenip sağlıklı büyüyor anlamına gelmektedir.

 

               

   

0-1 YAŞ BEBEK SAHİBİ OLAN ANNELERİN DİKKAT ETMESİ  GEREKEN KONULAR NELERDİR ?

 

- Anne sütü bebek için en önemli besin kaynağıdır.Sütünüzü mutlaka bebeğe sevgi ile yaklaşarak vermeye çalışın.

 

- Bebeğinizi hiçbir bebekle kıyaslamayın.Toplumumuzda yaygın olan inanışa göre  şişman bebeğin sağlıklı bebek olduğunu düşünmeyiniz.

 

- Dört –altı ay tek başına anne sütü ,bebeğin normal büyümesi için yeterlidir.Ancak bebeğiniz yeterli kilo almıyor ve sık acıkıyor ise  doktorunuz veya beslenme uzmanınızın önerisi ile bir mama kullanabilirsiniz.

 

- Ek besinlere 4-6 aydan önce başlamayınız.Doktorunuzun veya beslenme uzmanınızın önerisi doğrultusunda ek besinlere başlayın.

 

- Altıncı ayda doğum ağırlığının yaklaşık iki katı olan bebeğe artık anne sütü tek başına yetmez .4-6 .aydan itibaren azar azar uygun ek besinlere başlanmalıdır.Anne sütü ,ek besinlere başlandığında da verilmelidir.

 

- Ek besinler çocuğun ayına uygun olarak verilmelidir.0-1  yaş arasında şeker ve şekerli gıdalar ve tuz ve tuz içeren gıdalardan uzak durmak gerekir. Tatlı ve şekerli besinler Anne sütünün bırakılmasına, ek besinlere geçişte zorluklar yaşanmasına , bebeğin sürekli tatlı ve şekerli besinlere istek göstermesine ,dolayısıyla gereğinden fazla enerji almasına neden olabilir.

 

- Hazır bebek maması kullanılıyorsa uygun miktar ve kıvamda verilmeli ,tarifine uygun şekilde kaynatılmış su ile hazırlanmalıdır.Bebek daha iyi beslensin diye bu mamaların süt ile hazırlanması önerilen den fazla ,toz mama ile mama hazırlanması  ,bebek açısından sağlık sorunları oluşturacaktır.

 

- Hazır bebek mamalarına bisküvi ,ekmek ,tahıl unları ,şeker,ve yağ eklemeyin.Bebeğin alacağı fazla enerji yağ depolanmasına ve şişmanlığa sebep olacaktır.

 

- Bebeğe gereğinden  fazla beslemek ve gıda vermek için zorlamayın 

 

- Biberon kullanımı ,fazla besin alımına neden olaileceğinden sakıncalıdır.Biberon yerine kaşık ve bardak kullanmaya gayret edilmelidir.

 

- Çocuğunuzun yediği miktarları ,aynı aydaki başka çocuklarla kıyaslamayınız.

 

- Çocuğunuzun büyüme ve gelişmesini izleyiniz. Çocuk beslenmesinde yapılacak değişiklikler için bu gelişimi izlemek ve rutin doktor kontrollerine gitmek  çok önemlidir.

 

 

 

 

 

 

KÜÇÜK ÇOCUkLUK   VE OKUL ÖNCESİ  ( 1-5 YAŞ ARASI  )ÇOCUK BESLENMESİ

 

Bir – beş yaş grubu çocukları kapsayan bu döneme "oyun çocuğu " dönemi denir.     Aile içinde bir birey olmaya başlayan , çocuk sayısız gelişme ve değişme gösterir.Bu sayısız gelişme ve değişme döneminde çocuğun yeme alışkanlıkları  da doğrudan veya dolaylı ailenin ,özellikle

anne ve babanın beslenme alışkanlıklarından etkilenir.  Oyun çocuğu döneminde ,çocuk yiyecek bakımından kendisine sunulan besinlere tabidir.   Anne ve baba ve varsa bakıcılar kendi yiyecek alışkanlıklarının ,sevdikleri ve sevmedikleri  şeylerin çocuk tarafından taklit edileceğini bilmelidir.

 

   Okul öncesi çocuklarda görülen beslenme sorunları nelerdir?

   

• Yemek seçme 

• Aşırı yemek yeme

• Demir eksikliği anemisi

• Kabızlık

• Besin alerjileri

• Besin zehirlenmeleri vb

 

Bu yaş grubu çocuklarda en sık karşılaşılan beslenme problemleridir.  Bu problemlere çözüm ağlarken çok dikkatli davranmak gerekir.Yeme davranışlarını düzenlemeye katkıda bulunmak gelecekte ki sağlığını ve yeme davranışlarının üzerinde etkili olacaktır.           

 

Oyun çocuğu döneminde yeme içme davranışlarının düzenlenmesinde dikkat edilecek hususlar nelerdir?

 

Aile çocuğun yemek alışkanlığı geliştirilmesinde en etkili ortamdır.Çocukta ilk ögrenme yakın çevresindeki bireyleri taklit etme biçimindedir .    Anne ,baba ,kardeşler,bu yaş grubu çocuklar için en iyi birer modeldir.Yemek yeme adetleri aile sofrasında edinilir.

 

• Çocukların  bu dönemde  yiyecek tüketimleri günlük olarak değişmektedir ve bazı günler az ,bazı günler fazla yemeleri bu yaş grubunun özellikleri arasında bulunmaktadır.

   

• Çocuğun yeme alışkanlıklarını olumsuz etkileyen ebeveynlerin yemek  ısrarları ,yemek bitirme zamanı için baskı uygulama ,ödüllendirme,ceza verme gibi yemek yeme  davranışlarını olumsuz olarak etkiler.

 

• Bu yaş grubu çocuklarda  tek besin türüne bağımlı kalma yaygın bir uygulamadır.   Çocuğun beslenmesinde besin çeşitliliği sağlanmalıdır. Çocuk zorlanmadan değişik yemek çeşitlerine alıştırılmalı  ve bu konuda ebeveynler olarak örnek oluşturulmalıdır .Bu davranış ileri yaşlara uzanan doğru yemek seçme alışkanlığı edinilmesine çalışılmalıdır.

 

• Çocuklar düzenli ve öğün atlamadan beslenmelidir. Öğünler dışında abur cubur tabir edilen bisküvi,simit ,kola ,çikolata gibi besinlerin yenmesine izin vermemek gibiönlemlerle çocuğu düzenli bir beslenme programına alıştırmaya çalışılmalıdır. 

 

• Çocuğun gelişimi için kendi kendine yemek yeme alışkanlığı kazandırılmalıdır .  

  

• Yiyecekleri tabağına gereksinmesinden fazla konulmamalıdır

 

• Çocuğun gerek sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanması ,gerekse büyüme ve gelişmesini tamamlayabilmesi için ,kendisine tüm besin gruplarından,  besinlerin uygun pişirme yöntemleri ile sunulması ve öğün atlanmadan beslenmesi ,çocuğun sağlıklı bir birey olmasının ön koşuludur.

 

 

OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARIN BESLENMELERİNDE MENÜLERİNDE YER ALACAK BESİN GRUPLARI NELERDİR  ? 

 

 1.Grup Et grubu :

 

Et , tavuk ,balık,yumurta ,kuru fasulye ,mercimek gibi besinler  iyi kalite protein ve inarelerden zengin besinler yer alır.Kasların güçlenmesi ,kan yapımı ,vücudun sağlıklı büyümesi ve sağlıklı bir yaşam için gereklidir.  Tek tip protein kaynağı tüketimini engellemek için grup içindeki besinlerden değişim yapmak gerekir.

Bu grup besinlerden 2 veya 3 porsiyon tüketilmelisi bu dönem çocukları için yeterli olacaktır.

 

 

 2.Grup Süt yoğurt grubu :

 

Süt, yoğurt ,peynir ,çökelek ve benzeri besinler yer alır.  Bu besinler kemiklerin ,dişlerin gelişimi ,sinir ve kasların düzenli çalışması için gerekli kalsiyum ,Avitamini ,Bvitaminleri

ve iyi kalite protein sağlarlar.

Bu grup besinlerden günde 500 ml süt veya yoğurt ve 1 kibrit kutusu kadar peynir veya çökelek verilmelidir.

Eğer çocuğun sevmediği bir besin var ise çeşitlerden kullanmak veya çeşitli yemeklerin içinde kullanmak gerekebilir.

 

 3.Grup Tahıl grubu :

 

Günlük enerjinin çoğu bu grupta yer alan  tahıllar ve tahıl grubu gıdalardan sağlanır.Bu gruptaki besinlerde bitkisel protein ve B vitaminleri bulunur.   Bu besinler pilav makarna , ,çorbalar içinde ,sütle veya yoğurtla zenginleştirilerek verilmelisi uygundur.

Günde 4 porsiyon tüketilmesi önerilmektedir.

 

4.Grup   Sebze ve meyve grubu : 

     

Bu grupta C vitamini ve liften zengin Sebze ve meyveler bulunur.  Özellikle yeşil yapraklı sebzeler ,Avitamini ,Cvitamini ve B grubu vitaminlerden zengindir.Ave C vitaminleri çocuğun

büyümesi ve hastalıklardan korunması için gereklidir Sebze yemekleri veya çiğ olarak  salata ve meyve  olarak tüketilmelidir.

 

Günde 4 porsiyon veya daha fazlası önerilmektedir.

                 

5.Grup Yağ ve   Şekerli besinler 

 

  Şeker  şekerli besinler ve yağlardan oluşan bu grup   besinler vücuda enerji sağlarlar .

  Bunlar şeker ve şekerden yapılmış besinler,pekmez ,bal,reçel,tereyağ, zeytinyağ,ve diğer bitkisel sıvı yağlardır. Gerek diş sağlığının  korunması gerekse çocukluk çağı şişmanlığının 

önlenmesi için önem taşımaktadır.

  Gün içinde en az tüketilmesi önerilen besin grubudur.

  

 

      

 OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE KAÇ ÖĞÜN  YEMEK TÜKETİLMESİ  ÖNERİLMEKTEDİR ?                                     

 

• Çocuk beslenme uzmanı Şengül Üre göre Sabah ,öğle ve akşam öğünleri dışındaki öğünler çocuğun beslenmesi izlenerek yani öğünlerde tükettiği besin miktarına bakılarak  kuşluk(sabah ile öğle arası) ,ikindi(öğle ile akşam arası) 

ve birde yatarken meyve,süt,ayran veya peynir,ekmek gibi besinler verilebilir.

  Öğünlerde yemekler küçük porsiyonlar halinde tabağa konmalıdır.

 

• Yuva veya bir bakıcı tarafından  bakımı yapılan  çocuklar için anne günlük tüketilen besinleri sürekli denetlenmeli ve özellikle akşam yemeklerinde çocuğa sevdiği yiyecekleri sunarak 

günlük oluşabilecek beslenme  açığı giderilmelidir.    Çünkü yeterli ve dengeli beslenemeyen çocuk çeşitli sağlık sorunları ile karşılaşabilir.(obezite,enfeksiyonlar vb)

         

 

 

  OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE Kİ ÇOCUKLARA YEMEK HAZIRLARKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR ? 

  

• Temizlik koşularına dikkat edilerek hazırlama ve  pişirme işlemi uygulanmalıdır

•  Yemekler pişirilirken kavurma ve kızartmalardan uzak durulmalıdır.Besin değerinde almaya, neden olan bu işlemler çocukta ileride bazı sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

• Et veya tavuk veya balık hazırlarken ,mangalda ızgara ateşinde pişirmeden, uzak durmalıdır.Çocuklar açısından tüketimi çok zor ,olan bu pişirme şekli ile  birçok besin 

maddesinin kaybolmasına neden olduğu gibi sağlık içinde zararlıdır.

• Çocuk için sunulan yemekler aşırı sıcak ve soğuk olmamalıdır.Çocukların yemek tüketimini doğrudan etkileyen bir faktördür.

• Yemeğin kokusu  ve görüntüsü çocuğun yemek tüketimini etkileyen bir diğer önemli konudur.

• Çocuklarda lezzet duygusu gelişmiştir ve birbirine karıştırılmış besinleri gerek lezzet açısından gerek görünüm açısından reddedebilirler.

 

 

OKUL DÖNEMİ  (6-11 yaş  )  ÇOCUKLARIN BESLENMESİ 

Okul çağı çocuklarının beslenmesi nasıl olmalıdır    Yaşları 9-12 olan çocuklardan

erkeklerin günlük ortalama  2100 kalori ,kızların 1700 kalori harcadıkları bulunmuştur

Ancak bu  yaşlarda enerji harcama fiziksel aktivite faktöründen etkilenir.  Dolayısı ile ebeveynlerin bu konuda ki örnek davranışları ile 5 temel besin grubundan sağlanarak gerçekleşmelidir.

Kahvaltı mutlaka güne başlamada ana öğün olarak kullanılmalıdır.

 

Okul çağı çocuklarının beslemesini  olumsuz etkileyen etmenler nelerdir? 

 

• Okula gidip gelme zamanları iyi ayarlanmadığı için çocuğun ,özellikle sabah kahvaltısını düzenli yapması güçleşir.     Büyümenin hızlı olduğu bu dönemde  özellikle üzerinde durulması 

gereken bir konudur.

 

• Çocuklara eğitim nedeniyle okulda  uzun süre kalırlar .Eğer okulda yemek verilemiyorsa çocuk uzun süre aç  olmak zorunda kalabilir.

 

•  Yaşanan ekonomik sıkıntılar nedeniyle çocuklar evinde yeteri kadar beslenme olanağına sahip olmayabilirler

 

•  Birtakım nedenlerle çocuklar daha önce ,düzenli bir beslenme alışkanlığı kazanmamış olabilirler ve gün içinde düzenli beslenemezler.

 

•  Fiziksel anlamda en  aktif   dönem olan ,okul çağı çocuğu yeterli beslenmesi için engel teşkil edebilir.Oyun oynamaktan çoğu zaman yemek yemeye vakit ayıramazlar.

           

•  Zayıflık veya şişmanlık(yeterli fiziksel aktivite olmadığında ) en sık karşılaşılan sorunları teşkil eder çok fazla olabilir. 

 

 

 Okul çağı çocuklarına beslenme alışkanlığı nasıl kazandırılır?

 

      Beslenme ile ilgili konularda ,çocuklara ,beslenme ilkeleri , beslenme ile büyüme ve sağlık arasındaki ilişkiler örneklerle ve sürekli olarak işlenmelidir.  Bu eğitim okullarda  ders olarak anlatılmaya başlanmıştır.Bunun dışında  aileler in de bilinçlenip evlerde bu konu hakkında eğitimler vermeye başlayabilirler.

 

       -  Okula gitmeden önce ailenin de örnek olması ile mutlaka kahvaltı alışkanlığı geliştirilmelidir.Eğer okulda kahvaltı veriliyor ise  öğretmenlerin denetiminde bu önmeli öğün zorlama yapılamadan tüketilmelidir.

       -  Okulda kalma süresi uzun olduğu zaman ,arada çocuklara besin değeri yüksek ,özel hazırlanmayı gerektirmeyen ara öğün  sağlanabilir.

      -    Eğer eğitim ve öğretim süresi uzun ve okulda öğlen yemeği verilemiyor ise, ara kahvaltısının  miktarı arttırılarak öğle yemeği şeklinde verilebilir.

       -   Planlı yaşamanın önemi mutlaka anlatılmalıdır. Yapacağı bütün işlerde zaman ayarlamasını öğretmek gerekir.Çocuk ,çalışma ,uyuma ,yemek yeme ,oynama  gibi işler için zamanını 

dengeli kullanma alışkanlığını bu dönemde kazanabilir.

      -   Bu alışkanlık ,geç kalmak korkusu yüzünden kahvaltıyı ihmal etme  ve öğün atlama sorununu çözümler.

 

ÇOCUKLARDA DÜZENLİ KAHVALTI BAŞARI VE KİLO KONTROLÜNÜ DESTEKLİYOR MU ? 

 Çocukların eğilimi genelde  “kahvaltı yapmadan” okula gitmek yönündedir.  Okulda verilen kahvaltılar beğenilmez yada besinsel içeriği uygun olmaz veya kahvaltı yerine  oyun oynamak  çok daha cazip gelir. Sonuçta bir çok çocuk kahvaltıyı atlayarak ders dinlemeye öğrenmeye çalışır.

 Kahvaltı yapmadan güne ve eğitime başlamak çocuklarda okul başarısını olumsuz yönde etkilemektedir. Yapılan çalışmalarda uzun süren açlığın arkasından, eğer kahvaltı yapılmaz ise vücudun  büyüme gelişme için gerekli olan enerjiyi depolardan karşılamaya çalışır.Ancak  enerji karşılanmasına rağmen vücutta büyüme ve gelişme için gerekli vitamin mineral  açığı ortaya çıkar.  Bu durum büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkilerken,  dikkat  öğrenme ve konsantrasyonu da   olumsuz etkilemektedir. 

  Çocuklarınızı biraz daha erken kaldırarak , örnek olmak amacıyla  birlikte ,çocuklarınız için özel olarak hazırladığınız kahvaltı sofrası  veya kahvaltı tabakları ile, besinsel içeriği zengin bir şekilde  kahvaltı yapmasını sağlayın. Bu şeklide   okul başarısı ve büyüme gelişme desteklenir. Çünkü ;  sabah kahvaltısı   okul başarısı , dikkat ve öğrenme  açısından  çok  önem taşır.

Pratik kahvaltı seçenekleri neler olabilir ?

• 1 –2 dilim ekmek + peynir +bal + zeytin + yumurta + süt
• Peynirli tost ( tam buğday ekmeği ) + 1küçük porsiyon meyve + süt   
• Tam buğday unundan krep  + peynir + bal veya ev yapımı reçel + süt
• Peynirli omlet + 1-2 dilim  tam buğday ekmeği + süt + meyve
• Süt+yulaf ezmesi veya şeker eklenmemiş tahıl gevreği + ceviz + meyve
• Peynir + tahin - pekmez + yumurta  +süt + tam buğday ekmeği

  Her ailenin  mevcut şartları doğrultusunda çocukların ihtiyaçlarına göre kahvaltı seçenekleri değişebilir VE ÇEŞİTLİ ÇÖZÜMLER ÜRETİLEBİLİR .

Unutulmaması gereken konu ; Farklı besin grupları ile hazırlanmış  kahvaltıların  ( mümkünse dört temel grubunu içermesine dikkat etmek gerekir) büyüme gelişme , öğrenme ,derste konsantrasyon  sorunu çözülebilmekte çok önemli rol oynadığıdır Bu kahvaltılar zihinsel ve fiziksel performansları olumlu yönde etkilemekte ,sağlıklı büyüme ve gelişme desteklenmektedir. Yanlış seçimlerden uzak durarak yapılan kahvaltı boş enerji kaynaklarının tüketimini engelleyerek  çocukluk çağı şişmanlık ve obezite sorununun da  önüne geçebilmektedir.

Ülkemizde ve dünyada beslenme alışkanlıkları değişim gösteriyor. Geleneksel beslenme yöntemleri yerini global beslenme alışkanlıklarına bıraktı.Bu durum dünyada ve ülkemizde giderek artan bir beslenme sorunu ve buna bağlı sağlık sorunlarını beraberinde  getirmeye başladı.

  Konu çocuklar olunca ; tüm veriler incelendiğinde çocuklarda beslenme yöntemlerindeki yanlışlar , tüketilen besin miktarları ve hareketsizlikle birleşince şişmanlık ve çocukluk çağı obezite giderek artmaya başladı.  

  Tüm ebeveynlerin   bu konuda bilinçli davranması ,çocukların geleceği açısından oldukça önemlidir.Özellikle  kahvaltı , ana yemekler, meyve tüketimi konusunda rol model olmalıdır.Hatta yaş gruplarına dikkat ederek çocuklarınızı  , gıda alışverişine, dolapta saklanmasına ve   yemeğin hazırlanışına   dahil ederek farkındalık ve bilinç hazırlamaya başlayabilirsiniz.

 Ancak ,içeriği saklama koşulları , katkıları , hakkında yeterince bilgi sahibi olmadığınız yiyecekleri  satın almayın ve çocuklarınıza  tükettirmeyin

Bunlar ,

• Asitli  ,kolalı  içecekler ,
• Paketlenmiş tavuk ürünleri ,
•  Çeşitli aroma  ve Çin tuzu içeren  gıdalar ,
• Cipsler,
• Aromalı ve patlatılmış mısırlar ,
• Çeşitli, bol renkli , şekerlemeler ve jelibon vb,
• İşlenmiş,  aromalandırılmış, etler  tavuklar , balıklar,
• Aromalı, kremalı, kahveler,
•  Soyalı ürünler ve  çeşitli vejetaryan ürünler,
• Önceden işleme tabi tutulmuş balık , tavuk ve et ürünleri,
• Kaynağı belli olmayan dondurma vb,
• Gereksiz yere enerjisi arttırılmış süt ürünleri ve tatlılar ,
• Pastane mamülleri poğaça  kek vb,
• Aşırı kremalı ve yağlı ürünler,
• Fruktoz ve mısır şurubu içeriği yüksek ürünler 
• Hazır çorbalar ,
• Hazır noodle vb ,
• Çiğ et, balık, tavuk, ürünleri ,
• Aşırı baharatlı  yiyecekler ,
• Aromalandırılmış bol şeker içeren içeceklerdir.,

 

    Çocukları bilinçlendirme ile  ; tüketimleri azaltıp ,farkındalıklarını arttırmak mümkün olabilir . Pazar market alışverişlerine birlikte gitmek  ile  işe başlayıp ,  ihtiyaçlar ve  sağlıklı gıda satın alma  konusunda bilgilendirme ile  işe başlamak  iyi bir yaklaşım olabilir.

ÇOCUKLARIN  SAĞLIKLI , BAŞARILI BİR EĞİTİM ÖĞRETİM YILI GEÇİREBİLMELERİ İÇİN  NELER YAPMAK GEREKİR ?

 Geleceğimiz olan çocuklarımızın sağlığı  sağlıklı büyüme gelişmesi her şeyden önemlidir.UNUTMAYIN Sağlık mutfakta başlar  . Okulların açıldığı şu günlerde sağlıklı  yeterli ve dengeli beslenme okul başarısı içinde oldukça önemlidir.

Bu nedenle ;

1. Güne mutlaka kahvaltı ile başlamasını sağlayın,
2. Fiziksel ve zihinsel performansı en iyi şekilde koruyabilmek ve sürdürebilmek için mutlaka 3 ana ortalama 2 ara  öğün  tüketim alışkanlığı kazandırmaya çalışın.
3.  Ara öğün alışkanlığı kazandırmak adına ;evden götüreceği veya okulda verilecek  sağlıklı ara öğünlerden  1 porsiyon olarak tüketmesini önerin.
4. Öğlen yemeğini okulda tüketiyorsa porsiyon ölçüsüne dikkat etmesine yardımcı olun.Evden  Okula yemek götürmesi söz konusu ise   hijyen ve saklama koşullarına uygun yemekler veya sandiviçler ile öğün tüketimine destek olabilirisiniz.
5. Kantinden beslenme alışkanlığı yerine  evden beslenme çantası ile okula götüreceği sağlıklı yiyecekleri seçmesinin önemini   anlatmaya çalışın.
6. Okuldan eve geliş saatine göre  sağlıklı bir  öğlen veya ikindi öğünü tüketimi için  şartları oluşturmaya çalışın.
7. Eğer okuldan eve gelme saati akşam yemeği ile ikindi arasında ise yemeğini erkene saatte tüketmesinin sağlayabilirsiniz.
8. Abur cubur tüketimini ders çalışmasının karşılığında ödül olarak  sunmamaya çalışın 
9. Her hangi bir yemek veya öğün için çeşit veya porsiyon miktarı olarak zorlamamaya çalışın.
10.  Okul saatleri veya kendisine kalan saat dilimleri içerisinde eğer meyve tüketme alışkanlığı yok ise ; mevsim meyvelerini  tüketmesine   yardımcı olamaya çalışın hatta bu konuda örnek olun.
11. Su tüketmesi konusunda örnek  olun.Okul için   mutlaka uygun su kaplarında yanında su bulundurmasını eğer bitiyorsa okullarında bulunan sebillerden su içmeye çalışmasına ve  alışkanlık haline getirmesine yardımcı olun.
12.  Ders dışında kalan zamanında hareketli olmasını destekleyin,
13. Eğer okulunda ara öğün  verilmiyorsa süt, ayran, meyve + ceviz vb ara öğünleri yanına koyarak tüketmesini sağlayın,
14. Eğer okulda öğlen yemeği verilmiyorsa uygun saklama kaplarına sandiviç vb yiyecekleri meyve ile birlikte tüketmelerini sağlayın
15. Haftada 1-2 kez balık tüketimi konusunda örnek olun,
16.  Birlikte veya tek başına iken paketlenmiş ürünler bol enerjili içecekleri vb satın almamaya  çalışın. 
17. Okul başarısını  ve öğrenmeyi etkileyen uyku saatlerinin düzene oturmasına yardımcı olun.

 

ERGENLİK DÖNEMİ BESLENME-12-18 yaş

Ergen diyetisyeni  .Adölesan dönemi diyetisyen

 Çoçukluk ve adölesan  beslenmesi birinci derecede ailesinden ,daha sonrada arkadaş çevresinden etkilenir.

Çocuk büyüdükçe sosyal çevresi de genişler. Okul , arkadaş çevresinden,  medya ve reklamlardan etkilenir.

  Beslenme alışkanlıkları ve bilinci sağlıklı olmayan çocuklar için bu dönem oldukça önemlidir.

 Bilinçsizce sadece canının  çektiğini miktar olarak fazla yemeğe yönelik hatalı beslenme ve karın doyurma

davranışları çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimlerini olumsuz yönde etkilemektedir.

Gelişen yanlış beslenme alışkanlıkları özellikle ergenlik döneminde ortaya çıkabilecek ciddi yeme bozukluları şeklinde karşımıza çıkabilmektedir.

Ergenlik döneminde çocuklar günlük yaklaşık 1 gr. (800-1200 mg) kalsiyum ihtiyacı vardır.Besinlerin kalsiyum içeriklerine bakarsak: Bir bardak süt 250 mg, bir kâse yoğurt 300 mg, bir dilim beyaz peynir 50 mg, bir dilim kaşar peyniri 200 mg kalsiyum içerir.Ergen bir genç kızda demir ihtiyacı artar. Bir adet döneminde ortalama 50 mg demir kaybı olur. Eğer demir yerine konmazsa zamanla demir eksikliği anemisi dediğimiz kansızlık gelişir. Demir eksikliğinde başlıca bulgular yorgunluk, halsizlik, vücut direncinde azalma, saçlarda dökülme, tırnaklarda kırılma ve kolay üşümedir. Demir eksikliğinde unutma, konsantrasyon güçlüğü de görüldüğünden okul başarısı da olumsuz etkilenir. Haftada iki üç gün kırmızı et tüketen, demirden zengin koyu-yeşil yapraklı sebzeler, kayısı, erik ve üzüm, bakliyat ve tahıllardan zengin beslenen ergenlerde demir eksikliği sorunu yaşanmaz. Unutulmaması gereken bir husus da demir C vitamini ile beraber kullanıldığında emilimi artar. Turunçgiller, domates, kuşburnu gibi besinlerde bol miktarda C vitamini vardır. 

Bu dönemde ergenlerin yaptığı en ciddi hata fast food tarzı beslenme, kola gibi gazlı içecekler, enerji içecekleri tüketmektir. Bu tarz beslenmeye izin verilmemeli, ergen beslenme konusunda bilinçlendirilmelidir.Ergenlerde obezite de gittikçe artan oranda görülmektedir. Obezite ile mücadelede ergenle birlikte yol alınmalıdır. Sağlıksız atıştırmalar, fast food beslenme, öğün atlama, yüksek kalorili besinler, yetersiz fiziksel aktivite obeziteye neden olmaktadır.