HAMİLELİK DÖNEMİNDE BESLENME  NEDEN ÖNEMLİ  ?

 Genelde  bizlere sorulan soru iyi   kaliteli dengeli beslenme  ne zaman başlamalı ?.

 Annenin hamileliği planlamadan önce yada planlı hamilelik değil ise öncesinde yeterli dengeli sağlıklı beslenmesi bebğin ve nesilleri sağlıklı olmasında oldukça etkilidr.

   Ülkemizde " hamilelik  öncesi ve  hamilelik döneminde yetersiz ve dengesiz beslenme", anne ve bebek ölümlerinde önemli bir yer tutuyor.   Her yıl yaklaşık 1 milyon 400 bin doğum gerçekleşmektedir.  Ülkemizde her yıl yaklaşık 154 bin bebek düşük doğum ağırlığı ile doğmaktadır.Dünyada her yıl doğan altı bebekten biri 2500 gramın altında ve düşük doğum ağırlığı ile doğmaktadır. Bu oran  ülkemizde  % 10-12 arasıdır. Düşük doğum ağırlığının en önemli nedenlerinden biri, hamile kadınlarda görülen beslenme bozukluklarıdır

  Hamilelik  öncesi ve  hamilelik  dönemindeki beslenme şekli ile bebeğin doğum ağırlığı, beyin gelişimi ve sağlığı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Ülkemizde beslenme bozukluklarına bağlı olarak, hamile kadınların % 58’inde demir yetersizliği anemisi (kansızlık) ile kan hücrelerinin yapımında gerekli olan folik asit, fiziksel ve zihinsel gelişimde etkili iyot ve kemik gelişiminde rol oynayan kalsiyum yetersizlikleri görülmektedir.

    Hamilelik döneminde beslenme ,hem annenin besinsel ihtiyaçlarının karşılanması  hem de doğacak bebeğin  besinsel ihtiyaçlarının karşılanması geleceği için oldukça önemlidir.  Dengeli, yeterli ,çeşitli beslenme anne de ortaya çıkacak  çeşitli sağlık sorunların önüne geçmeyi desteklerken bebeğin gelecekte  ve özelikle yetişkinlik döneminde   yaşanabilecek kronik hastalıkların önlenmesinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir

    Her hamilelik  anne için olağanüstü ve özel  bir süreçtir .Bu dönemi  her anlamda  kaliteli ve iyi geçirmek gereklidir. Bebek ve anne    sağlığını korumak adına küçük  önerileri  yaşam  biçimi haline getirmek  annelerin bu güzel yolculuğunda  eşlik edecektir.Anneler vücutlarındaki  değişimi gözlemlemeye başlarken   çeşitli kaygılar yaşamaya başlarlar.İş hayatı ,  stres ,kilo alma kaygısı, sütüm olacak mı tedirginliği   bebeğimin sağlık sorunu olur mu, normal doğum mu vb bir çok soru  zihinlerinde yer alır.. Pozitif düşünme ile   stres ve kaygılar mutlaka çözüm üretilebilir. .Önemli olan sağlıklı bir  hamilelik geçirebilmektir.Hamilelik döneminde en çok sorulan soru veya karşılaşılan sorun   beslenme yetersizliği , az veya genelde fazla kilo artışı olabilmektedir.“

Nelere dikkat etmek gerekir ?

Bu dönemde anne adayının hamileliğe başlangıç kilosuna bağlı olarak   yeterli ve sağlıklı  kilo alımı anne ve bebek için idealdir Bu dönem bir zayıflama süreci olarak düşünülmemelidir.Aynı zamanda “nasıl olsa bir daha bu kadar çok yiyemem” yada “iki canlısın ye”  yaklaşımlarından uzak durarak  gereğinden fazla  kilo  almanın da önüne geçmek gerekir.   Bu özel ve güzel süreci bütün besin öğelerinin yeterince ihtiyacınız ölçüsünde  tüketilebilecek  bir dönem olarak değerlendirmek doğru bir yaklaşım olacaktır. Kilo alma eğilimi arttığında “ çok kilo almışsın sakın çok kilo alma vermezsin “ gibi anneye yönelik eleştiriler annenin duygusal olarak olumsuz etkilenmesine gelecekte bebeği içinde endişelerin artmasına sebep olabilmektedir .

   İdeal kilo artışı nedir ?

Anne ile bebekte  oluşabilecek sağlık sorunların önüne geçebilmek için sağlıklı bir doğum için  sağlıklı bir kilo aralığında başlayan hamilelik sürecinde toplam 12 – 16 kg  bir artış anne için ideal bir kilo artışıdır. ikiz veya çoğul gebeliklerde bu kilo artışı değişebilmektedir. Bu özel dönemde sadece  kilo artışına odaklanmadan   (bebeğin gelişmesi ile kilo artışının olması en doğal aşamadır )   sağlıklı yeterli ve dengeli beslenme ile bebeğin anne karnında ayına uygun büyüyüp gelişmesinin önemi unutulmamalıdır.

Bu nedenle

-Güne mutlaka kahvaltı ile başlamalı.Öğün  kavramları unutulmadan günlük  beslenme düzeni oturtulmalıdır. Aşırı gereksiz enerji alımı yiyecek tüketimi annenin  kilo artışını ve gebelik diyabeti ile karşılaşma riskini arttırabilmektedir.

Hamileliğin belirlenmesi ile birlikte  sağlıklı kilo artışı için ;

Günlük alınmasına gereken enerjiye 

     ilk 3 ayda (1.trimester)  ortalama 70 - 100 kalori

     İkinci 3 ayda (2.tirmester ) 250-300 kal  

      Son 3 ayda (3. Trimester) 25-500 kal  

 İlaveler annenin ve bebeğin sağlıklı kilo aralığında hamileliği geçirmesini ve bitirmesine yardımcı olur.

-Annenin  mutlaka üç ana öğün mümkünse 2-3  ara öğün şeklinde beslenmeleri hem hızlı  kilo artışının   gebelik diyabetinin   ortaya çıkacak başka sağlık sorunlarının önüne geçilmesine yardımcı olacaktır.
- Yemekte  ve öğünlerde çeşit, denge ve yeterlilik için ,her besin grubunun  öğünler ve tabaklarda bulunması   gerekir.. Her besin grubundan ihtiyacı kadar tüketen anneler  bebeğin artan ihtiyaçları ile birlikte    büyüme gelişmelerini     ve  kendi bedenini ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olurlar.

-Mevsimsel özelliklerine göre  5 porsiyon meyve ve sebzeleri tüketmeli . Özellikle  ıspanak pazı semizotu  vb sebzeler ile meyveler   porsiyon kontrolü sağlayarak tüketilmeli. Her öğünde iyi yıkanmış çiğ sebzelerden yapılmış salatalar  lif doygunluk sağlanması  vitamin ve mineraller açısından önemlidir.   
- Bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişiminde etkili omega-3 yağ asitlerinden zengin bitkisel ve hayvansal kaynaklar mutlaka beslenmede yerini almalıdır. Haftada 2 kez balık , ceviz semizotu vb tüketimine özen gösterilmelidir.

- Haftada 3-4 gün kırmızı et 2 gün balık 2 gün beyaz et tüketilmeli

- Hergün 2-3 bardak süt yoğurt veya ayran veya kefir  tüketimine özen gösterilmeli

-Ayrıca demir, çinko ,bakır ,selenyum, fosfor, magnezyum , magnezyum ,B6,B12, K , Folik Asit vitaminlerinden zengin bir beslenme planı anne ve bebek için oldukça önemlidir

- Beslenme  alışkanlıklarınız arasında “Canım istiyor” diyerek  gelişigüzel bir karın doyurma   söz konusu olursa ; bu beslenme modeli  ile  bebeğin büyüme,  fiziksel ve zihinsel gelişimi için    gerekli olan besin  öğelerinden anne ve bebeğin yeterince faydalanamamasına  neden olacaktır. yeterince faydalanamayacak ve optimum beslenme sağlanamayacaktır.      .

 - Bu özel dönemde sürekli bulantınız oluyorsa ; baharatlı, yağlı ürünlerden uzak durmaya çalışın.  Sağlıklı ve dengeli beslenebilmek  için adına  B6 vitamin içeriği zengin kuru baklagiller, yeşil sebzeler, tam buğday ekmeği iyi pişmiş kırmızı et ,  tam buğday undan yapılmış galeta veya az yağlı baharatsız bulgur pilavı yoğurt  yardımcınız olacaktır.

- Bebeğin yeterli büyüyüp gelişebilmesi için kaliteli protein kaynaklarına ihtiyaç vardır. ilk  trimesterde  (ilk 3 ayda )   1 gram olan protein ihtiyacı  2.trimesterde ve 3.trimesterde artış göstermektedir.Bu nedenle kaliteli protein kaynakları et , yumurta , tavuk balık peynir ve süt yoğurt   vb  kaliteli protein kaynaklarından oluşmuş bir beslenme programı bebeğin yeterli büyük gelişmesine yardımcı olacaktır

-Hamilelik döneminde kabızlık  sorununun  önüne geçebilmek için lif içeriği yüksek beslenme oldukça önemlidir  Genellikle hamileliğin son aylarında karşılaşılan kabızlık problemin önüne geçmek için ; tam buğday unundan yapılmış ekmek buğday ,bulgur   5 porsiyon meyve ve sebze bol su kurubaklagiller zeytinyağı ve kuruyemiş tüketimi ihtiyaç ölçüsünde tüketilmelidir.
- Hamilelik döneminde sıvı tüketimi  ödem  oluşmasını önlemek, iştahı kontrol etmek ,bağırsak hareketlerinin  düzenlenmesi için önemlidir. Hamilelik döneminde   su tüketimi yaklaşık 2.5- 3 litre olmalıdır.Alkol, yüksek kafeinli içecekler, bitki çaylarından uzak durulmalıdır
-  Anne ve bebek sağlığı için Sigara   kullanılmamalıdır.
- Gıda güvenliğinde çok dikkat etmeli. Özellikle bebek ve anne için hayati riskler taşıyan çiğ süt , krema, kaymak ,pastörize olmayan peynir ,iyi yıkanmamış yeşil sebzeler , az pişmiş et  şarküteri ürünlerin özellikle kontaminasyon  riski yüksek olan   sakatatlar, salam sosis midye , çeşitli deniz mahsulleri ,dip balıkları ( civa içeriği yüksek )    mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır. Salmonella, toksoplazma ve Brucello açısından risk olan bu besinler anne ve bebek sağlığını tehdit edebilmektedir.

 - Hamile annelerin Folik asit içeriğ zengin beslenmenin yanı sıra  Kolin içeriği zengin beslenmesi  de oldukça önemlidir Özellikle her gün 1 yumurta  yanı sıra kolin içeriği zengin beslenme  bebeğin Fetal gelişimi ve Nöraltüp defektinin önlenmesinde Folik asitle birlikte etkin bir destek sağlamaktadır