Posa yada Diyet posası; bitki hücre duvarını oluşturan nişasta olmayan polisakkaritler, sindirilmeyen oligosakkaritler, lignin ve dirençli nişastadan oluşan bileşiklerdi Diyet posasıyla ilgili çeşitli tanımlar bulunmakla birlikte genel olarak posa; besinlerin bir bileşeni olarak insan vücudunun sindiremediği veya kan dolaşımına emilimini yapamadığı kompleks karbonhidratlara verilen isim olarak tanımlanmaktadır. Posa, diğer karbonhidratlar gibi enerjiye dönüşemez ve kullanılmadan vücuttan atılır.
Diyet posası, fiziksel ve fizyolojik fonksiyonları, gastrointestinal yoldaki farklı lokal ve sistemik etkileri nedeni ile beslenmede ve diyet tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır.
. Fiziksel ve fizyolojik fonksiyonları nedeni ile posanın
: 1- Sağlıklı yaşamın sürdürülmesi ve bazı hastalıklardan korunma
2- Bazı hastalıkların tedavisinde önemlidir.
Sağlıklı yaşamın sürdürülmesi ve hastalıklardan korunmak için diyet posası doğal besinlerden alınmalıdır. Böylece; gereksinim olan besin ögeleri ve besin ögesi olmayan ögeler (örneğin; prebiyotikler, fitoestrojenler) de vücuda alınmış olmaktadır.
Posa bitkilerde temel olarak bulunan sindirilemeyen karbonhidratlar ve ligninden oluşurken, nişasta olmayan polisakkaritleri (selüloz, pektin, gumlar, hemiselüloz, β-glukan, yulafta ve tahıl kepeğinde bulunan posa) bitki karbonhidratları (inülin, oligosakkaritler ve fruktanlar), lignin ve bazı dirençli nişastaları içermektir
POSA ;
Fizyolojik etkilerine göre
1- Çözünür posa (suda çözünür) Çözünür Posalar: Kurubaklagiller, bezelye, yulaf, arpa ,elma, portakal ve havuç gibi birçok meyve ve sebzede, psyllium (karıyarık otu) tohumunun kabuğunda vardır.
2- Çözünmez posa (suda çözünmez) . Sellüloz, hemisellüloz ve lignin suda çözünmez posa türleri arasında yer alır. Ve çözünmez posalar tüm diyet posasının çoğunu oluştururlar. Suda çözünmeyen posa, suyu yapısında tutar ve sindirilmeden artık maddelerin bağırsak içerisindeki hareketini artırır. Bu göerevi ile posalara “doğanın süpürgesi” ünvanını kazandırmıştır. Çözünmeyen posalar, dışkıya yumuşaklık ve hacim kazandırarak bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar ve kabızlığı önlerler. Çözünmeyen posa artık maddelerin kolon içerisinden geçişini hızlandırararak bu bölgeden geçiş süresini kısaltır. Böylece artık ve bağırsak çeperine zarar verecek olan maddeleri içerisinde bulunduran maddelerin geçiş süresi kısalarak sağlığa değer katar.
Besinlerde çözünür ve çözünmez posa olmak üzere her ikisinin karışımını içerirler. Çözünen posanın iyi kaynağı olan bir besin, bir miktar çözünmeyen posa da içerebilir. .
POSA KAYNAKLARI NELERDİR ?
Doğal posa içeriği en yüksek besin grupları sırasıyla,
-
Kurubaklagiller (% 11-26),
-
Sert kabuklu meyveler (%5-14),
-
Tahıl ürünleri (%4-7.5),
-
Sebzeler (%3-4) ve
-
Meyvelerdir (%1-2)
Çiğ olanlar pişmişlerden, kabuklu olanlar kabuksuzlardan daha çok diyet posası içermektedir. Günümüz koşullarında yapılan Rafinerizasyon işlemi arttıkça tahılların kepek ve özünün ayrılması ile posa içeriği büyük ölçüde azalmaktadır.
Ayrıca Teknolojik süreçlerle doğal besinlerden diyet posası konsantreleri üretilir. Bunların başlıcaları, guar, sakız, psyllium tohumu, narenciye posası, soya polisakkaritleri ile buğday yulafı, vb
GÜNLÜK NE KADAR POSA ALMAK GEREKİR ?
Batı tipi beslenmenin yaygın gıda tüketim şekli olduğu günümüzde evlerde yemek yapımının sorun olduğu fast food gıda tüketiminin yaygınlaştığı meyve sebze kurubaklagil tüketiminin azaldığı her zaman üzerinde durulan önemli bir konu olmuştur
Günümüzde yapılan çalışmalarda ülkemizdeki çocuk ve yetişkinlerin yeterince ların yeterince posa yani lif tüketmediği ortaya çıkmaktadır Kadınlarda posa (lif) tüketimi ortalama 20.3- 20.6 gr iken erkeklerde 24.2 gram civarında tespit edilmiştir
Ancak tüketilmesi gereken ortalama lif miktarı 30 gramdan aşağı olmamalıdır
Önerilen Posası Miktarı
Yetişkinler için; 25-30 g/gün veya 10-13g /1000 kkal
Çocuklar (> 2 yaş) için; Yaş+ 5 g/gün
Tüketilen posa miktarının yanı sıra tüketilen su miktarıda oldukça önemlidir.
Diyetisyen ŞENGÜL ÜRE
Diyetinfo
Beslenme Eğitimi ve Danışmanlık
Bağdat caddesi – Çiftehavuzlar/ Kadıköy /İstanbul